علی اکبر غفاری

نام : علی اکبر

نام خانوادگی : غفاری

تاریخ تولد : 1303

سال انتخاب : 1383

برگزیده شده در حوزه : پژوهش

برگزیده دوره : یازدهم 

مرحوم علی اکبر غفاری در سال 1303 در شهر تهران دیده به جهان گشود. از خاندان غفاری کاشان و از نوادگان ابوذر غفاری است. وی دروس حوزوی را در خارج از حوزه تا پایان شرح لمعه فرا گرفت سپس به تحصیل دروس و معارف قرآنی نزد مرحوم سید علاء الدین علایی طالقانی و مرحوم آیت الله حاج میرزا خلیل کمره‌ای پرداخت. ایشان به مدت 10 سال در درس تفسیر مرحوم آیت الله مفضال و آقا سید کاظم گلپایگانی حاضر شد و کی دوره تفسیر و بررسی تطبیقی تفاسیر را در محضر این بزرگان گذراند.

هوش سرشار استاد به مدد عنایات الهی و انس زیاد با مرحوم علامه ذوالفنون آقای میرزا ابوالحسن شعرانی، مرحوم سید جلال الدین محدث ارموی و مرحوم علامه مفسر سید محمدحسین طباطبایی و همکاری با ایشان که هر یک در فن خود نادرة زمان بودند، به وی دیدی بسیار ژرف در تفسیر و سایر علوم قرآنی بخشیده بود.

ارادت ایشان به عالم محدث مرحوم علی بن بابویه قمی (ره) وی را بر آن داشت که برای ترویج کتب حدیثی و قرآنی، مکتبة الصدوق را بنیانگذاری و فعالیت‌های تحقیقی و انتشاراتی خود را ذیل سایة بلند آن نام بزرگ به طور متمرکز پی بگیرد. حاصل تلاش ایشان در آن کتابخانه، آثاری متجاوز از 50 عنوان و بالغ بر یکصد و شصت و چهار مجلد از کتب تفسیری، قرآنی و روایی شیعه بود.

غور استاد در کتب تفسیری و ژرف­نگری در آراء مفسران بزرگ به حدی است که تقریباً هیچ تفسیری اعم از شیعی ای غیر شیعی نبود مگر آنکه ایشان بارها آن را بررسی کرده و بر دقایق آرائ و صاحبان آن تسلط کافی می‌یافت.

مرحوم غفاری به تلاوت مستمر قرآن توجه ویژه داشت. به گونه‌ای که در تمام سال روزانه یک جزء و در ایام ماه مبارک رمضان روزانه دو جزء قرآن را به دقت از نظر و زبان می‌گذارند.

در تحقیق و پژوهش استاد نیز اهمیت ویژة کلام خدا همواره هویدا بود. با توجه به اینکه رشته تخصصی ایشان فقه الحدیث و درایة الحدیث به شمار می‌رفت، یکی از ملاک­های اصلی برای تشخیص صحیح احادیث از سقیم‌ آن‌ها، عرض آن بر کتاب الله بود. استاد خود را موظف می‌دانست که در قرآن فراوان تفحص کند و عطش سیری ناپذیری برای فهم این کتاب داشته باشد. چرا که به خوبی واقف بود از یک سو تشخیص احادیث صحیح منوط به آشنایی با قرآن و از سوی دیگر تفسیر صحیح قرآن نیازمند رجوع به تفاسیر روایی ائمه طاهرین علیهم‌السلام است.

تسلط ایشان به متون روایی و اقوال ائمه هدی علیهم‌السلام و حافظة فوق العاده وی که گاه می‌توانست در پاسخ به سؤالات قرآنی، نشان دقیق یک حدیث را از میان ده هزار حدیث اعلام کند، به استاد کمک می‌کرد تا دقایقی نابی را از قرآن مجید دریابد.

مرحوم استاد غفاری در سال‌های پس از انقلاب در دانشکده‌ها و دانشگاه‌های زیر به تدریس حدیث و علوم قرآنی مشغول بود:

- دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

- دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

- دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی تهران

- دوره دکتری مرکز علوم و تحقیقات دانشگاه‌آزاد اسلامی تهران

- مدرسه عالی شهید مطهری

- دانشگاه تربیت مدرس

آن بزرگوار در کنار آثار حدیثی، چدین اثر ارزشمند قرآنی نیز از خود به یادگار گذاشت که برخی از آن‌ها به شرح ذیل است:

الف- تحقیق، تصحیح و تعلیق بر تفاسیر معتبر و کتاب‌های قصص قرآن شامل:

- تفسیر روض الجنان و روح الجنان ابوالفتح رازی (12 مجلد)

- تفسیر کبیر منهج الصادقین ملا فتح الله کاشانی (10 جلد)

- تفسیر ابراهیم عاملی

- تفسیر علامه شیخ محمد تقی شوشتری

- تفسیر سوره قیامت آیت الله ضیاء ابادی

- قصص قرآن جادی المولی با اضافات بسیار و حذف اسرائیلیات

ب- آراء و نظریات تفسیری که در شرح و تعلیق بر کتب روایی نظیر کافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب الاحکام و استبصار و یا بر کتب دیگر نظیر محجة البیضاء و آیات بینات به مناسبت بحث درج می‌نمود. سرانجام این عالم فرزانه در پنجم آبان 1383 مصادف با یازدهمین رمضان المبارک 1425 قمری دیده از جهان فروبست. رحمة الله علیه.