بهاءالدین خرمشاهی

نام : بهاءالدین

نام خانوادگی : خرمشاهی

تاریخ تولد : 1324

سال انتخاب : 1376

برگزیده شده در حوزه : پژوهش

منتخب دوره : چهارم

 
بهاءالدین خرمشاهی در سال ۱۳۲۴ در شهر قزوین دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش به پایان رساند و در سال‌های 1343 تا 1347 دورة لیسانس زبان و ادب فارسی را در دانشکدة ادبیان دانشگاه تهران به پایان رساند. از استادان وی در رشته ادبیات فارسی می‌توان به ذبیح‌الله صفا، مهدی محقق، سید جعفر شهیدی، پرویز ناتل خانلری، سید صادق گوهرین، آیت‌الله ابوالحسن شعرانی و عبدالحمید بدیع الزمانی کردستانی اشاره کرد. او توفیق خود را در مسیر پژوهش‌های قرآنی، مدیون کتاب قانون تفسیر و مولفش سید علی کمالی دزفولی می‌داند. او در سال‌های 1350 و 1351 تحصیلاتش را در دورة کارشناسی ارشد کتابداری ادامه داد و در سال 1351 به استخدام مرکز خدمات کتابداری درآمد. این مرکز در سال 1362 به کتابخانة ملی پیوست و از سال 1363 از آنجا به مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی (اکنون پژوهشگاه علوم انسانی) منتقل شد. او از سال 1379 از آن مؤسسه و پژوهشکدة حکمت و ادیان بازنشسته است. بهاءالدین خرمشاهی در دو رشتة حرفه‌ای و تحصصی کار کرده است. نخست (از نظر زمانی) حافظ پژوهی و سپس قرآن پژوهی. کارهای قلمی وی بیش از 70 کتاب اعم از تصحیح، ترجمه تألیف و تدوین است و نیز تاکنون بیش از 1000 مقاله توسط ایشان به نگارش درآمده است. کارهای غیرقرآنی خرمشاهی در زمینه‌های گوناگون است از جمله زبان و ادبیات فارسی، فلسفه و عرفان و فرهنگ‌نگاری. یکی دیگر از کارهای استاد همکاری در ویراستاری و گردآوری و تدوین دایرةالمعارف تشیع است که با سرپرستی احمد صدر حاج سیّد جوادی و کامران فانی تاکنون 10 مجلد از آن منتشر شده است.

خرمشاهی در سال 1368 به عضویت پیوستة فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و در حال حاضر نیز با مرکز ترجمة قرآن مجید به مدیریت حجت‌الاسلام محمد نقدی مشاوره و همکاری می‌کند و یک اثر قرآنی به نام «ترجمه پژوهی قرآن» برای این مرکز از انگلیسی به فارسی در دست ترجمه دارد او همچنین در حال تألیف کتابی با عنوان «بررسی ترجمه‌های امروزین فارسی قرآن» است.

خرمشاهی یکی از قرآن پژوهان مشهور ایران است و در واقع می‌توان گفت که عشق به قرآن و قرآن پژوهی و معارف قرآنی در جان وی خانه دارد. دیگر آثار قرآن پژوهی ایشان عبارتند از:

1. تفسیر و تفاسیر جدید

2. فرهنگ موضوعی قرآن مجید (الفهوس الموضوعی للقرآن الکریم)

3. قرآن پژوهی

4. ویرایش شش ترجمة فارسی قرآن

5. ترجمة قرآن کریم همران با توضیحات و واژه‌نامه

6. ترجمة درآمدی بر تاریخ قرآن نوشتة ریچارد بل (از مترجمان برجستة انگلیسی قرآن کریم)

7. 22 مقالة قرآنی در کتاب «در خاطرة شط»

8. قرآن شناخت

9. دانشنامة قرآن و قرآن پژوهی

10. 1200 مقالة قرآنی کوتاه برای دانش‌نامة عمومی

11. مقالة بلند «قرآن در زندگی و فرهنگ عامه» برای دانش‌نامة قرآن که به کوشش استادان علی‌اکبر رشاد، حسین علوی مهر و جمع کثیری از قرآن پژوهان در قم در دست تدوین است.

از استاد خرمشاهی تاکنون حدود 500 مقاله قرآنی نیز به نگارش درآمده است.