دومین هم‌اندیشی
تخصصی "نقش رسانه در بازار سرمایه و بورس" از سلسله نشست های رسانه و بورس روز دو شنبه 26 آبان ماه از ساعت 12:30 الی 14 در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها
به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد.
نقش
رسانه در بازار سرمایه و بورس عنوان ویدئو کنفرانسی است که با حضور آقایان دکتر
ابوالفضل شهرآبادی، دکتر عظیم ثابت و آقای دکتر سعیدی با میزبانی خانم دکتر علی
آبادی برگزار شد. در این وبینار آقای دکتر ثابت با اشاره به نقش مهم رسانه ها در
بازار سرمایه و رشد روزافزون بازار بورس و سرمایه در سال 80 با تصویب قانون بازار
سرمایه، به مزایا و معایب انتشار اطلاعات و اخبار در فضاهای مجازی پرداخت و
خواستار تولید و انتشار اخبار دقیق و موثق از طریق منابع رسمی و مرجع به منظور
کاهش التهابات جامعه شد.
آقای
دکتر شهرآبادی از دیگر کارشناسان مهمان در این نشست ضمن اشاره به ساختار سازمانی
بورس و نهادهای نظارتی بالادستی آن سه کارکرد اصلی بورس را که نخست کسب قیمت
منصفانه و دیگری ایجاد شفافیت اطلاعاتی در قیمت معاملات انجام شده و نهایتاً هدف
اصلی شکل گیری بورس که همان خریداری دارایی از سرمایه دار و سرمایه گذاری در بخش
های فاقد سرمایه و به نوعی تشکیل سرمایه و تامین مالی عنوان کرد.
وی
اظهار داشت که با توجه به مقدمات عنوان شده نقطه اتصال رسانه ها و بورس در همه
کارکردهای مذکور لازم و ضروری است و به طوری که هدف دسترسی یکسان و همزمان اطلاعات
جهت بهره برداری کاربران بورس حاصل شود. وی اذعان می دارد ابزار رسانه های جمعی
نقش همی در انتقال اطلاعات بین بازار و کاربرانش دارد.
وی مدی
گوید: در حال حاضر رسانه های مکتوب نسبت به شبکه های مجازی در امر اطلاع رسانی نقش
محدودتری دارند. با افزایش ارتباط فعالان بازر سرمایه بر بستر اینترنت در وهله اول
اتفاق مثبتی تلقی می شود اما انتشار شایعات در این فضا تأثیرات منفی‍ای به بار
خواهد آورد.
وی در
تقسیم بندی کارآیی بازار به سه نوع قوی، نیمه قوی، ملاک کارایی در این تئوری را سرعت
در میزان اثرگذاری بر قیمت سهام می داند به گونه ای که هر چقدر قیمت سهام سریع تر
اعلام شود، آن بازار از کارآیی بیشتری برخوردار خواهد شد که متأسفانه در حال حاضر
هیچکدام از کارآیی ها بر بازار ما صدق نمی کند.
وی یکی
از راههای ارتقای کارآیی بازار را در استفاده مناسب از رسانه ها می داند چرا که را
که یکی از ملاک های کارآیی تأثیر اطلاعات بر سهامدار بهره گیری از ابزار رسانه ها
اعم از مکتوب و غیرمکتوب است.
از
فواید کارآیی موثر، تشکیل سرمایه، تخصیص بهینه منابع بهتر است. پس با توجه به نقش
مهم رسانه در بزار سرایه، جا دارد در توسعه و نظارت و به روز رسانی آن به صورت
تخصصی تلاش شود.
آقای
دکتر شهر آبادی در پاسخ به پرسش نقش رسانه ها در شرایط گستردگی سهامداری عامه مردم
در بورس و رسوخ فیک نیوز عنوان می کند که رسانه ها در دو عرصه اطلاع رسانی و آموزش
به منظور انتشار اعلامیه ها و آشنایی افراد تازه وارد با تخصص بالا به این فضا،
نقش برجسته ای دارند. شرایط ایجاب ده کرونا که افزایش میزان استفاده از فضای مجازی
آموزش را مئجب شده، بازیگری اصلی رسانه با ضریب نفوذ بالا را می طلبد و به کارگیری
ابزار آموزش رسانه ای در زمان مقتضی مانع از ملتهب شدن بازار بورس خواهد شد.
آقای
دکتر ثابت در این زمینه فقدان برنامه ریزی در فرصت مغتنم را عامل عدم بهره برداری
مناسب از بازار سرمایه می داند و اشاره می کند که سهام عدالت و شرایط کرونا بازار
سرمایه را به کانون توجهات سرمایه گذاری تبدیل کرد و میزان مشارکت را تا آنجا
افزایش داد که عامه مردم در تشکیل سرمایه سهیم شدند ولی متاسفانه برای ماندگاری
این شرایط در بازار سرمایه اندیشه های دقیق و پویا لحاظ نشد. چرا که قبل از اطلاع
رسانی، آموزش متناسب بسیاار ضرورت دارد و متاسفانه عدم هماهنگی با ابزار رسانه
محرومیت از حصول نتیجه مطلب را به همراه آورد.
البته
اخیرا شبکه ایران کالا در حال مهیا شدن برای اطلاع رسانی تخصصی است که امیدواریم
به فرصت های مطلوب دست یابد.
او می
گوید: بهتر بود مردم قبل از وارد شدن به بورس در زمینه سرمایه گذاری غیرمستقیم و
صندوق های سرمایه گذاری آموزش می دیدند چرا که صندوق های سرمایه گذاری از دیرباز
فعال بودند به طوری که مردم می توانستند بدون درگیری در فرایند خرید و فروش، با
پرداخت منابع از توانایی افراد حرفه ای بهره مند شوند. وی اظهار می دارد که با
تاسیس انجمن بازار سرمایه در ابتدای 98 جهت اموزش مردم اقدام شد که متاسفانه شرایط
آن زمان اجازه حصول نتیجه مطلوب را نداد. باید گفت که با توجه به فقدان آموزش
عمومی در زمینه بورس ما به هیچ وجه ورود مستقیم مردم به بازار سرایه را توصیه نمی
کنیم چون هر بازار الزامات، شاخصه ها و فاکتورهای خاص خود را دارد با توجه به تجارب جهانی بهتر است مردم بخشی از
منابرع مازادشان را با یک مکانیزم و ساختار درست به بازار سرمایه وارد کنند.
در
ادامه گفت وگو آقای دکتر سعیدی نیز پیرامون مسائل مطرح شده فوق عنوان کردند که
اثرگذاری روزافزون متغیرهای اجتماعی به بورس، نقش پررنگ تر رسانه های تخصصی را می
طلبد. امروزه با افزایش ورود مردم به بازار سرمایه سیاستگذاران در اولین فرصت محل
قرار گفتن سرمایه گذاران در بورس را مجدداً اصلاح کنند تا مردم به خرید مستقیم
سهام نپردازند. در این میان تصص رسانه ها در اعلام خواسته عموم مردم سرمایه گذار
بسیار موثر است. بارها با مصاحبه کننده هایی غیرمتخصص مواجه شدیم که برای تفهیم
موضوع برای پاسخ به پرسش ها، زمان زیادی را صرف مفاهیم پایه کردیم. لذا رسانه ها
تا حدی در سمت و سو دادن جریان عمومی جامعه در بازار سرمایه با سطح عمومی، دخیل
اند. مردم باید از استفاده های سوشیال نتورک آگاه و به اهداف آن واقف باشند. به
طوری که برگزاری آموزش عمومی، از الزامات فعالیت در این بخش ها شود. در حال حاضر
شرایط بازار سرمایه به گونه ای است که توسط عموم مردم قابل شناسایی است که بدین ترتیب رسانه ها
قادرند جایگاه بازار سرایه را در اذهان مردم تثبیت کنند و آموزش سرمایه گذاری را
قبل از ایجاد سهم برگزار کنند تا کانال های غیررسمی که بازار سرمایه را به سمت و
سویی خاص هدایت می کنند شناسایی، کنترل و نظارت شوند.
در
بخشی دیگر از مبحث آقای دکتر شهرآبادی اشاره کردند که بورس به واقع وارد زندگی
مردم نشده و مردم از مزایای استاندارد منطبق با معیارهای جهانی آن بهره نمی برند.
این معیارها به گونه ای است که از سالهای اولیه تولد هر فرد جهت آموزش وی در تمام
زمینه ها علی الخصوص بورس توجه ویژه ای می شود. در صورتی که در جامعه ما به صورت
سنتی مقتصد بودن تعلیم داده می شود و آموزش سرمایه گذاری و افزایش پول با به نوعی
بورس تقریبا مغفول مانده است. فقدان آموزش های پایه و مقدماتی سرمایه گذاری مستقیم
مردم را دچار مخاطره می کند و تحت این شرایط بیشتر باید نهادسازی و ایجاد صندوق
های سرمایه گذاری و غیرمستقیم توصیه شود. در این صندوق ها مدیریت سرمایه ای به
درستی، با حضور تیم متخصص و زیر نظر سازمان بورس انجام خواهد شد و از رسانه ها
خواسته می شود این مهم را به عموم مردم اطلاع رسانی کنند. در سرمایه گذاری مستقیم
به افراد متخصص و مجرب که بیشتر از مدیران صندوق ها هستند، توصیه خواهد شد که از
بروز نوسانات هیجانی جلوگیری کنند.
در
ادامه گفت و گو آقای شهرآبادی به معضل عدم به کارگیری کارشناسان بین المللی در رفع
مشکلات اشاره کردند و فقدان کانال هدایت شونده در سال 99 جهت بهره برداری از فرصت
افزایش سرمایه بورس را تاسف بار خواندند و راهکارهایی جهت افزایش سرمایه و جلوگیری
از ایجاد حباب، روش های جذب سرمایه و ساده کردن فرایندهای بورسی و ... ارائه کردند. و اظهار داشتند که متاسفانه
بورس ما آمادگی بهره برداری از فرصت افزایش سرمایه را نداشت.
آقای
دکتر ثابت با بیان مشکلات زیرساختی بازار سرمایه، همچون عدم تناسب ظرفیت سامانه
بورس در هجوم بی سابقه سرمایه گذار در تابستان گذشته، را حاکی از استقبال نامطلوب از
این حجم سرمایه گذاری مستقیم دانست. وی در بیان مشکل دیگر به تردید در قوانین و
آئین نامه ها و ایجاد مشکل در فرایند امور پرداخت و توصیه به نوعی ساختار سازی کرد
تا سرمایه گذاران با اطلاعات شفاف در این عرصه قدم گذارند.
وی
عنوان کرد عدم رعایت موارد فوق کوچک شدن بازار سرمایه هم از نظر تعداد شرکت و هم
ارزش بازار در سهم شناور بازر و ابزارهای جدید و .... را به دنبال خواهد داشت. او
بیان می کند که اگر قرار است در این توسعه ای ایجاد شود مستلزم رفع معضلات مذکور
با شدت و جدیت بیشتر است و در این میان به نظر می رسد نقش شورای عالی بورس نسبت به
گذشته ناکافی است. و تاکید می کند که شورای عالی بورس بیش از این می تواند ایفای
نقش کند تا مردم، سازمان بورس را با شرایط اعتباری دقیق، لایه ههای اقتصادی کشور را
کنار بارند و ناظر به همه امور باشند و به نوعی نقش بازار سرمایه تا آنجا روشن شود
که تمام تبعات را به تنهایی به دوش نکشند.
بحث
قیت گذاری دلار، افزایش نرخ سود بانکی از جمله مشلاتی است که در یک فضای تعاملی با
دقت و ظرافت بیشتر قابل حل است. اگر می توانستیم روند دعوت مردم به بازار سرمایه
را ادامه دهیم و شاهد اتفاقات اخیر بودیم ثبات عتماد سرمایه گذاران را به همراه
داشتیم و درگیری دهنی مردم را رفع می کردیم. بنابراین بورس به بازبینذی بیشتر
دارد تصیمات کلان باید از طریق رسانه های
ضریب نفوذ بالا اطلاع رسانی شود.
امیدوارم
با آموزش های لازم، اطلاع رسانی و افزایش دانش مردم و ایجاد زیرساخت های منسب
شفافیت های اطلاعاتی و امنیت سرمایه مردم و دیگر مسائل نظری به جلب و جذب سرمایه
در این مسیر بپردازیم و از فرصت های بازار به نخحو شایسته بهره مند شویم.
اقای
دکتر سعیدی با اشاره به مشکلات بازار سرمایه از قبیل مشکلات ساختاری، نگرشی و
برونزای بیرون از اقتصاد و رسوخ آن به بازار سرمایه ای که عضو جدایی ناپذیر هویت
اقتصاد کل کشور است اشاره می کند و قرار گرفتن در شرایط تنگنای اقصادی، کسری
بودجه، که بازارهای مالی هم متاثر از آن است را مجبور به اعمال این سیارست گذاری
می بیند. وی عدم استقلال نهادهای ناظر، بانک مرکزی، سازمان بورس از دولت را عامل
کند شدن روند عضویت بورس کشور در ISCO
یا سازمان بین المللی کمیسیون های بورس و
اوراق که تمام نهادهای حاضر در آن عضو هستند، دانست. و عنوان کرد که ساختار قانون
سازمان بورس به دلیل غیر دولتی نبودن اعضای هیئت مدیره،و تعداد زیادی از اعضای
شورا و وابستگی شدید به وزارت اقتصاد برای انتخاب، در حقیقت دولتی محسوب می شود.
وی
ادامه می دهد اگر قرار است اوراقی منتشر و وارد سیستم تامین مالی شود و سهام عدالت
از طریق عرضه خصوصی وارد بورس شود، تاب مقاومت اعضای هیئت مدیره منتخب را می طلبد.
حتی با وجود یک رأی داشتن وزیر اقتصاد در شورای عالی بورس، تبصره ماده 4 وضعیت
شوراها، تایید وزیر اقتصاد بر مصوبات شورا جهت ابلاغ و اجرا لازم است. بنابراین
استیلا بر شورای عالی بورس و سازمان بورس
نهادهای ناظر را در اجرای مقررات دستخوش تغییر و محدودیت می کند. به این ترتیب
نیاز به سازمان بورس مستقل از دولت و وزارتخانه داریم که احساس نمی شود.
افراد فعال در سازمان بورس تحت فشار
مقامات مختلف خارج از بورس به اتخاذ
تصمیماتی اجبار می شوند که خارج از تخصص افراد زبده است که این مهم مسلزم اصلاح
ساتار و تا بخشی نگرش است. به علت فقدان احزاب سیاسی عملکرد بلندمدت دولت ها ملاک
عمل نیست که عارضه بر بورس مستثنی نخواهد بود. از جمله این موارد انتشار اوراق سه
یا چهار ساله است که هزینه سال جاری را باید دولت بعد متقبل شود و یا سلفی که
کوتاه مدت است به صورت سه ساله تصویب می شود. مورد دیگر مشکل ننوشتن نرم افزار است
که مذاکرات ان در دوران برجام انجام شد اما به سفارش بعضی از دوستان از اجرای آن
ممانعت به عمل آمد و در دوران بحران مشکلات هم نامی از آنها ذکر نشد. این مسائل به
گونه ای اثرذار ارست که نهادهای تخصصی ما در گذر زمان از حالت تخصصی خارج می کند.
چگونه فردی می تواند از بدنه بازار سرمایه عرضه خرد در این حجک از سهام عدالت یا
همان 0 درصد را به شکل مستقیم وارد بازار سرمایه و تصویب کند؟ و چطور این تصمیم
اجرایی می شود؟ قوانین محدودکننده وضع شده برای صندوق های سرمایه گذاری، رقابت بازار
سرمایه را مخدوش می کند. دلیل بزرگ شدن صندوق ها هوم حجم نقدینگی در دو سه سال
اخیر و ثبوت بخش زیادی از پول که می توانست به صندوق های درآمد ثابت برود تا به
بخش سهامی ای که گنجایش نداشت. پس علیرغم افزایش نقدینگی در جامعه، حجم زیاد
فعالیت ها در بازار سرمایه، صندوق های درآمد ثاربت رشد نکردند ابزارهای مستقیم تامین مالی همچون اوراق
مراوده، اوراق اجاره خریداری نشد و تمام این معضلات ریشه در تصمیم گیری عوامل برونزا
دارد.
واقعیت
این است که نهادهای ناظر باید به صلابتی برسند کنه در مسائل تخصصی آنها خیلی دخالت
نشود. با توجه به این که شورای عالی بورس و سازمان بورس هر کدام در قانون وظایف
خاص خود را دارند نباید دچار تداخل شوند. برای مثال در رسیدگی به تخلفات، شورای
عالی بورس وظیفه رسیدگی به شکایت های سازمان را برعهده دارد.
پس ضمن
نیاز به شفافیت مقررات سازمان بورس و استحکام ارزیابی عملکرد، مسیر شکایت هم باید
مشخص باشد تا از تضاد منافع جلوگیری شود و هماهنگی اقتصادی بین نهادهای ناظر و
حدود اختیارات مشخص باید در نظر گرفته شود.
به طور
خلاصه توصیه بنده فرهنگ سازی در تصمیم گیرنده های اقتصادی کشور مهمتر از فرهنگ
سازی در مردم است و شاید رسانه ها بتوانند در این امر به بازار سرمایه کمک کنند که
قطعاً در مسیر انتقال موضوعات، مشکلات
تبیین آنها به کل بازیگران بازار سرمایه کشور بسیار نقش بسیار سازنده ای
خواهند داشت.
در
ادامه آقای دکتر شهرآبادی به نقش کلیدی اطلاع رسانی و آموزش در عصر اطلاعات اشاره
کرد و ایجاد ساختار اقتصادی ویژه در رسانه ها را از ملزومات این ساز و کار دانست.
دکتر ثابت نیز به نقش بازر رسانه ها در ارتقای اطلاعات بین بازار سرمایه و سرمایه
گذاران تاکید کرد و از آن به عنوان پل ارتباطی یاد کرد. وی گفت:
شایسته است اطلاعات اولیه بازار سرمایه و کارآیی آن، از طریق رسانه به
درستی منعکس و از نشر متناقض اخبار پرهیز شود و به واسطه آموزش های لازم از طریق
سازمان های دولتی و رسمی از جمله دفتر مطالعات نیروهای متخصص در این زمینه پرورش
یابد.