رسانه و قابلیت تحول در فرهنگ

امروزه رسانه ها در زندگی روزمره ما نفوذ کامل دارند زندگی معاصر بدون رسانه های جدید ارتباطی غیر قابل تصور است یعنی تبادل صدا و تصویر. رسانه ها همه جا هستند زندگی شخصی بسیاری از مردم وابسته به رسانه‌ها است. مردم به جز در مواقع کار و خواب از رسانه ها استفاده می کند، چه شهری و روستایی، شیوه‌های زندگی اجتماعی به وسیله رسانه‌ها تقویت و تضعیف می‌شود. رسانه‌های ما انعکاس خود ما هستند تجربه شخصی با تجربه رسانه ها ترکیب می‌شود و ما زندگی فردی خود را تحت تأثیر نفوذ هدایت کننده نهادهای قدرتمند بنا می‌کنیم. رسانه ها زندگی شخصی و فعالیت های عمومی را به یکدیگر پیوند می‌زنند و تاثیرات فرهنگی ارائه می دهند. به طور کلی فرهنگ رسانه‌ای و طبیعت به صورت یک زمینه روحی و اجتماعی فرد را از تولد تا مرگ احاطه کرده‌اند. تاثیر رسانه بر فرهنگ مردم همیشه مورد بحث بوده و تاثیرات کلی آن را می‌توان در ملل مختلف به خوبی مشاهده نمود چون رسانه‌ها معمولاً در به وجود آوردن الگوهای رفتاری بسیار موثر هستند. مثل قهرمانان، هنرپیشگان سینما، ورزش کاران و قهرمانان ملی، تاثیرات بسیار مهمی در تغییرات فرهنگی جامعه دارند توسط قصه ها، فیلم ها، کتاب ها، مجلات، موسیقی، رسانه ها به عنوان یکی از وسایل ابزارهای عقیده و رشد در یک مسیر متوازن مورد استفاده قرار می گیرند یعنی آگاهی بر شناخت  ذهنی و آگاهی حسی ذاتی در هر فرد دلالت دارد. مثلاً تاثیر یک فیلم یا تئاتر که بر افکار و احساساتمان تغییر ایجاد می‌کنند و در دراز مدت به یک خرده فرهنگ تبدیل می‌شونند. رسانه های ارتباطی را به عنوان (صنایع آگاهی دهنده) نامیده‌اند چون کالای ملموس تولید نمی کنند بلکه رسانه ها بیشتر به تولید علائم و نشانه هایی می‌پردازند که آگاهی خاصین را در مصرف کنندگان پدید می‌آورد. رسانه ها با مراکز حسی انسان برخورد می‌کنند و آنها را می‌بینم یا می‌شنویم تا در نهایت نتیجه آن یک آگاهی خاص می باشد. تجربه ما در برابر دیگران طبیعت و رسانه‌ها هویت ما را می سازد که با فرهنگ ما باید همخوانی داشته باشد و یا آن را تغییر دهد. در عصر فرا رسانه ها فاصله از میان رفته است . فرد انسانی به طور کامل از طریق پذیرش ارتباط به محیط مرتبط می‌شود مرد و زن تابع بیان و آگاهی در یک فرهنگ تعیین کننده هستند. در ارتباطات انسانی یک واسطه می تواند دیده، شنیده، لمس، چشیده یا بوییده ‌شود. فرا رسانه ها  برای ارتباطات تقویت شده توسط فناوری در مقیاس وسیع یا قیاس محدود به کار می رود. در عصر فرا رسانه هاآن اطلاعاتی که در گذشته انتشار وسیعشان هفته‌ها و یا ماهها طول می‌کشید. هم اکنون در همان لحظه قابل دسترس است. تفاوت های رسانه ای به صورت تفاوتهای بین چشم و گوش بین فرهنگ های، دیداری شنیداری، بین جوامع برخوردار از وسایل چاپی و الکترونیکی، بین رمزگذاری واقعیت به صورت خطی و غیرخطی و بین دیگر اختلاف های فرهنگی گوناگون بیان می شود. جوامع شفایی وابسته به زمان هستند و تاکید فراوان بر سنت مذهب و اخلاق دارند برعکس جوامع متکی به چاپ وابسته به مکان هستند  و بر توسعه فرهنگ غیر مذهبی و نظم فنی تاکید می‌کنند. اما رسانه های جدید اهمیت حضور فیزیکی افراد را کاهش داده اند. فرهنگ‌های  شفاهی و  چاپی و الکترونیکی هر یک ویژگی های متمایزی دارند که هم اکنون ترکیب شده و در عصر فرا رسانه‌ای تاثیرات عظیمی بر فرهنگ ها خواهند داشت. امروزه فرض بر این است که رسانه ها بصری دارای نفوذ تاریخی قطعی هستند فرا رسانه ها نمی توانند از فرهنگ جدا باشند چرا که آنها محصولات فرهنگی جمعی و عمومی را به سطوح مختلفی از سلیقه های عمومی انتقال می‌دهند.

فرهنگ به دو صورت : ۱- هنر نخبگان   ۲- فرهنگ عامه دیده می‌شود.

فرهنگ عامه به دو صورت فرهنگ جمعی و فرهنگ مردمی دیده می‌شونند. فرهنگ بالا، فرهنگ بالاتر از متوسط، فرهنگ پایین تر از متوسط، فرهنگ پایین، فرهنگ شبه مردمی موارد مهم فرهنگ جمعی و مردمی باشند به منظور هدایت یک زندگی انفرادی و اجتماعی هماهنگ باید به (افزایش آگاهی) خوبی رسید به‌دور از اطلاعات در تحلیلی و تحریف شده به صورت انسانهایی خودآگاه و مختار. در تعیین مسیرزندگی خود کوشا باشیم .

*دکتر  قربانعلی تنگ شیر  مدرس دانشگاه