دومین نشست تخصصی با عنوان «هشتگ؛ انتخابات»

به گزارش روابط عمومی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها سی‌امین نشست از سری نشست‌های به وقت رسانه با عنوان "هشتگ؛ انتخابات" یک‌شنبه 27 خرداد 1403 در محل سالن اجتماعات این مرکز برگزار شد.

در این نشست خانم دکتر زهرا اجاق دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و آقای مرتضی درخشان روزنامه‌نگار به عنوان مدعوین جلسه به ایراد نقطه‌نظرات خود در خصوص موضوع نشست پرداختند.

در ابتدا خانم دکتر جوادیه به عنوان دبیر علمی نشست با اشاره به سبک زندگی مدرن که از آن به عنوان سبک فست فودی یاد کرد؛ هشتگ‌های انتخاباتی را باعث نقص توجه و بازماندن کاربران از فهم لایه‌های زیرین مطالب دانست و تاکید کرد با توجه به گسترش وسیع شبکه‌های اجتماعی و حضور صاحبان قدرت و سرمایه و همچنین توده مردم در رسانه‌های اجتماعی به تاثیرات این شبکه‌ها بر رفتار انتخاباتی کاربران پرداخت که ممکن است باعث کاهش یا افزایش مشارکت سیاسی کاربران در انتخابات شود.

اجاق به عنوان اولین سخنران، هشتگ را دریچه ورودی برای تامل به موضوعات روز در شبکه‌های اجتماعی دانست و به تشریح مکانیسم جریان شیمیایی مغز انسان در بدو ورود به این عرصه پرداخت. به باور خانم اجاق مغز انسان از زمان ورود شخص به عرصه رسانه‌های اجتماعی با فرآورده‌های صوتی و تصویری و نوشتاری اعم از پیام، عکس، ویدئو و متن مواجه می‌شود در تررس فعل و انفعالاتی قرار دارد تا این اطلاعات ورودی تبدیل به کنش اجتماعی و عملی کردن تصمیمات اتخاذ شده برسد.

دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی قدمت تمایل انسان به حضور در شبکه اجتماعی را بسیار قبل‌تر از ظهور و بروز رسانه‌های اجتماعی می‌داند و معتقد است شبکه‌های اجتماعی کارکردهای گوناگونی دارند که این توانایی را دارند در افزایش و کاهش کنش انتخاباتی رای دهندگان موثر باشند. خانم اجاق مکانسیم و الگوریتم شبکه‌های اجتماعی را به گونه‌ای می‌داند که نبض قدرت تحلیل شخص را با در اختیار قراردادن اطلاعات همسو، بسط شناختی در فرد ایجاد می‌کنند. این الگوریتم‌ها داده‌هایی را در اختیار کاربر قرار می‌دهند که متناسب با سلایق و باورهای افراد باشند. در بحث انتخابات نیز رسانه‌های اجتماعی به همین‌گونه عمل می‌کنند و بر کنش انتخاباتی کاربران تاثیر می‌گذارند و ماهیت مرکز گریزی رسانه‌های اجتماعی باعث شده این رسانه‌ها محتوای لیبرال و معتدل را بیشتر وایرال کنند و بر نسل جوان‌تر و منتقد و ساختارشکن جامعه موثر باشند.

خانم اجاق با تاکید بر اصطلاح بسط شناختی معتقد است تفکر عمیق و استدلال مبتنی بر شواهد متعاقبا بر تصمیم‌گیری کاربران تاثیر گذاشته و باعث تبدیل شدن فرد از یک فرد دریافت‌کننده صرف اطلاعات به یک کنشگر که تلاش برای فهم بیشتر موضوع دارد و به خودآگاهی سیاسی خود می‌پردازد.

کلیپ دومین نشست تخصصی با عنوان «هشتگ؛ انتخابات»

در ادامه مرتضی درخشان روزنامه‌نگار به تشریح دیدگاه خود در خصوص فضای مجازی پرداخت به باور ایشان فضای مجازی در واقع به این دلیل ایجاد شد که صدای بی‌صدایان باشد و باعث شود که صداهای کوچک، بزرگتر شوند و شنیده شوند. اما متاسفانه در حال حاضر غول‌های ارتباطی و رسانه‌های بزرگ با حضور گسترده و سیطره خود بر این فضا این عرصه را برای شنیدن وفعالیت صداهای کوچک تنگ کرده و باعث شدند باز هم صداهای بزرگ شنیده شوند.درخشان در ادامه مبحث خود به پژوهشی که در آمریکا صورت گرفته اشاره می‌کند که چگونه پیشداوری‌ها، ترس‌ها و سیاست‌بازی‌ها توانسته بر نظرات گروه نمونه تاثیر داشته باشد. وی باز هم تاکید می‌کند دلیل وجودی فضای مجازی دیگر از بین رفته و رسانه‌های بزرگ باعث خاموشی و یا خفگی صداهای کوچک‌تر شده‌اند.

در بخش دوم این نشست خانم اجاق با استفاده از مثال آقای درخشان به تلاش کاربران و رسانه‌های اجتماعی به موازات هم که باعث ایجاد و تولید بسط شناختی می‌شود؛ اشاره کرد. به باور ایشان تغییر نگرش‌ها در فضای مجازی به واسطه حضور الگوریتم‌ها، توئیت‌ها و پست‌های منظم و ادامه‌دار، اینفلوئنسرهای فعال، تبادل نظر، حضور و بروز دیدگاه‌های متفاوت و پرداختن به موضوعات متنوع اتفاق می‌افتد. وی به خطر فیک‌نیوزها اشاره و تاکید کرد که فیک‌نیوزها سرشار از اطلاعات احساسی و نه منطقی هستند و وقتی مخاطبان به بسط شناختی خود اهمیت ندهند در دام آن‌ها خواهند افتاد.

درخشان نیز در قسمت دوم جلسه به تبدیل شدن رسانه‌های اجتمعی به ابزار مدیر بر مدیر اشاره و تاکید کرد که این اتفاق غم‌انگیز است و باعث جدایی انسان‌ها از یکدیگر می‌شود. به باور وی فضای مجازی آدم‌های مردد را مرددتر می‌کند و اتمسفر را برای تغییر فراهم می‌کند.